ملارفیع شریعتمدار گیلانیحاج ملارفیع گیلانی، معروف به «شریعتمدار»، از علمای خیر و مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری می‌باشد. ۱ - معرفی اجمالیوی پسر ملا علی ود و در ۱۲۱۱ ق به دنیا آمد. او نزد شریف العلمای مازندرانی و سیدمحمدباقر شفتی معروف به «حجه الاسلام» درس خواند و از او اجازه گرفت و در فقه و اصول و رجال به مقامی بلند دست یافت و شهرت زیادی در سراسر ایران کسب کرد. المآثر و الآثار از او با عنوان «رئیس الفقها» نام برده و آقابزرگ تهرانی وی را «از بزرگان فقها و افاضل مجتهدین» برشمرده است که احکام و نظرات او برای دولت و ملت مطاع بود. گریگوری ملکونوف ایرانگرد روسی در کتاب خود که در ۱۲۷۷ ق انتشار یافته، حاج ملا رفیع را از برجسته‌ترین شخصیت‌های روحانی ایران می‌داند و می‌نویسد که «وی علی رغم سالخوردگی، بسیار فعال و تندرست بوده و بدون موافقت او، امر حکومت در گیلان اجرا نمی‌شود». بنا بر کتیبه «بقعه خواهر امام» رشت، ناصرالدین شاه به خواهش «جناب فخرالعلماء و المجتهدین حاجی ملارفیع» در شعبان ۱۲۷۲ ق دستور داد تا مالیات نانوایی‌های رشت، برای همیشه در دوران سلطنت خود و اعقابش فسخ شود. وی گرفتن مالیات از آنان را خلاف رضای خداوند می‌دانست. ۲ - ویژگی و خدماتهمچنین او در ترس از خدا و مراقبت از نفس ، زاهدترین فرد زمان بود. ملا رفیع املاک زیاد و ثروت فراوانی در گیلان داشت اما آن را در امور خیریه و صدقات و حفر قنوات صرف می‌کرد. به نوشته سفرنامه استرآباد، مازندران و گیلان، که در زمان حیات ملارفیع تالیف شده: «هرچند همگی (مجتهدان مشهور رشت) مروج دین مبین و خواستمند رفاه مسلمین و مظلومین‌اند، خاصه علامه العلماء جناب شریعتمدار (رفع‌الله‌قدره)، زیاده بر زیاد در ازدیاد آبادی ولایت و رفاه کل خلایق و حامی دین مبین می‌باشد» و سپس چند نمونه از اقدامات عمرانی چشمگیر او را برای اهالی گیلان بر می‌شمرد. به نوشته رابینو (کنسول انگلستان در رشت) حاج ملا رفیع در فاصله سالهای ۷۷-۱۲۶۷ ق، پلی بر روی رودخانه صیقلان احداث کرده که از نظر ایرانی‌ها بسیار زیبا و دارای معماری جالبی بود. برخی از صاحبنظران، آن پل را از «عجایب هنر معماری» می‌دانند. ۳ - اعلام حکم جهادحاج ملا رفیع مدت چهل سال ریاست مطلق شرع مردم گیلان را برعهده داشت و در ترویج احکام شرع سعی بلیغ داشت. در ۱۲۷۳ ق که انگلستان بوشهر را اشغال کرد وی به همراه حاج ملاصادق، از علمای گیلان بر ضد نیروهای انگلیسی اعلام جهاد کرد و آمادگی خود و نیروهای داوطلب را در جنگ با آنها اعلام داشت. ۴ - وفاتملا رفیع در ۱۲۹۳ ق درگذشت. ۵ - تألیفاتبه گفته اعتمادالسلطنه او تالیفاتی در فقه و اصول و رجال داشته و از مشایخ اجازه میرزا محمد همدانی (۱۳۰۳ق) بوده است. [۱]
ستوده، منوچهر، از آستارا تا استارآباد، ج۱، ص۲۹۵.
[۲]
ستوده، منوچهر، از آستارا تا استارآباد، ج۱، ص۴۹۷.
[۳]
میرخواند، محمد، تاریخ روضه الصفا فی سیره الانبیاء و الملوک و الخلفا، ص۱۰.
[۴]
میرخواند، محمد، تاریخ روضه الصفا فی سیره الانبیاء و الملوک و الخلفا، ص۷۳۱.
[۵]
روزنامه وقایع اتفاقیه، ۲۰۶۴: ۳.
[۶]
میرزا ابراهیم، سفرنامه استرآباد و مازندران گیلان، ص۱۶۸.
[۷]
میرزا ابراهیم، سفرنامه استرآباد و مازندران گیلان، ص۱۶۹.
[۸]
میرزا ابراهیم، سفرنامه استرآباد و مازندران گیلان، ص۱۷۸.
[۹]
بامدادی، مهدی، شرح حال رجال ایران، ج۲، ص۴۲.
[۱۰]
بامدادی، مهدی، شرح حال رجال ایران، ج۲، ص۴۳.
[۱۱]
آقابزرگ تهرانی، محمدحسین، طبقات اعلام الشیعه، الکرام البرره فی القرن الثالث بعدالعشره، ج۱، ص۵۸۰-۵۸۱.
[۱۲]
گریگوری-ملگونف، کرانه‌های جنوبی دریای خزر، ص۶۹.
[۱۳]
اعتمادالسلطنه، م‌محمدحسن بن علی، المآثر و الآثار، ج۱، ص۲۳۶.
[۱۴]
اعتمادالسلطنه، م‌محمدحسن بن علی، المآثر و الآثار، ج۱، ص۶۷۶.
[۱۵]
حرزالدین، محمدحسین، معارف الرجال فی تراجم العلما و الادباء، ج۲، ص۳۵۴.
[۱۶]
معلم حبیب آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، ج۱، ص۴۰۲.
[۱۷]
سپهر، محمدتقی، ناسخ التواریخ، سلاطین قاجاریه، ج۳، ص۱۴۰۷.
[۱۸]
سرتیپ‌پور، جهانگیر، نام‌ها و نامدارهای گیلان، ص۲۳۰-۲۳۲.
[۱۹]
یاسنت لویی رابینو، ولایات دارالمرز ایران، گیلان، ص۸۸.
[۲۰]
یاسنت لویی رابینو، ولایات دارالمرز ایران، گیلان، ص۳۰۸-۳۰۹.
۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران، برگرفته از مقاله «حاج ملارفیع گیلانی». [[رده:علمای شیعه] |